Zbilansowane żywienie w duchu zero-waste – poznaj przepis Akademii Lubella na dietę korzystną dla Ciebie oraz dla planety

13 marca 2025

Dieta bogata w składniki odżywcze to najlepszy wybór na co dzień. Jest kluczem do dobrego samopoczucia, ale też wyrazem troski o siebie i swoje otoczenie – szczególnie, gdy idzie w parze
z postawą zero-waste. Ekspertka programu edukacyjnego dla szkół Akademia Lubella przekonuje, że stosowanie prawidłowych nawyków dietetycznych nie wyklucza odpowiedzialności za środowisko. Wręcz się z nią uzupełnia, przynosząc podwójną korzyść: nam oraz planecie.

Zarówno nawyki żywieniowe, jak i postawy wobec świata, kształtują się w dzieciństwie i wieku nastoletnim. Fakt ten wzięli pod uwagę twórcy Akademii Lubella – programu dla klas VI-VIII, którego misją jest edukacja w zakresie żywienia, niemarnowania jedzenia, a także rozbudzanie radości z samodzielnego gotowania posiłków. Program już po raz 10. przypomina uczniom, że prawidłowa dieta jest istotna dla rozwijającego się organizmu: pomaga mu sprawniej funkcjonować, lepiej przyswajać wiedzę, wzmacnia odporność i zmniejsza podatność na choroby dietozależne. Prawidłowe odżywianie powinno wejść w nawyk młodym ludziom, podobnie jak odpowiedzialne podejście do samej żywności. Na jej marnowaniu tracą bowiem i domowy budżet, i środowisko: przeciętna rodzina wyrzuca rocznie jedzenie warte 3 tys. zł, tym samym marnuje mnóstwo wody i energii potrzebnej do jego wyprodukowania.

Co to znaczy odżywiać się prawidłowo?

W diecie najlepiej dbać o różnorodność i zbilansowane posiłki – takie, które dostarczają nam węglowodanów, białka, tłuszczów, błonnika, witamin i składników mineralnych w odpowiednich proporcjach. W praktyce oznacza to posiłki w połowie złożone z warzyw i owoców (z przewagą na korzyść warzyw), w ¼ z białka (nabiał, jaja, chude mięso, ryby, warzywa strączkowe), a w ¼ z pełnoziarnistych węglowodanów (makarony, kasze, płatki). Zdaniem dietetyczki klinicznej, dr Pauliny Ihnatowicz, prawidłowe żywienie warto wdrażać od podstaw:

– W młodym wieku ważne jest zadbanie o minimum 3 pełnowartościowe posiłki dziennie i ograniczenie podjadania. Młodzież często spożywa sporo przekąsek, które nie są najlepszym źródłem składników odżywczych. Podjadanie uczy braku regularności i przekłada się na braki w podaży białka, błonnika czy wapnia. Oczywiście wiąże się to także z tym, że młodzi ludzie jedzą za mało warzyw i owoców, mają za dużo soli czy za dużo cukru w codziennym menu. W tej sytuacji, skupiając się na podstawach – czyli 3 pełnych posiłkach i mniejszej ilości słodyczy w diecie – już dużo osiągniemy –

mówi dr Paulina Ihnatowicz, ekspertka programu Akademia Lubella.

Zero-waste w zbilansowanej diecie

Tak jak utrzymanie prawidłowej diety nie musi oznaczać rewolucji w życiu, tak i zero-waste nie wymaga wielu wyrzeczeń. Sukces w tej materii to znów kwestia wcielenia w życie kilku zasad. Są one motywem przewodnim Lekcji nr 2 w Akademii Lubella, mającej inspirować uczniów do świadomego rozwijania proekologicznych nawyków. W tym obszarze Akademia uczy, jak ograniczyć marnowanie jedzenia, kierując się zasadą 4P, czyli:

Planuj: przemyśl tygodniowy jadłospis, ułóż pod niego listę, by nie kupić niepotrzebnych rzeczy, a przed wyjściem do sklepu zajrzyj do lodówki i sprawdź, które produkty wymagają pilnego spożycia. Dr Paulina Ihnatowicz radzi też, by gotować posiłki na 2-3 dni, bo to usprawnia zużycie produktów;
Przechowuj: zgodnie z zaleceniami producenta i terminami przydatności. Tu pomocna jest zasada FIFO (First In, First Out), czyli zużywanie w pierwszej kolejności jedzenia kupionego wcześniej;
Przetwarzaj: kupuj produkty, które łatwo przechować i przygotować (np. makaron), a niezepsutym resztkom daj drugie życie – suchy chleb sprawdzi się w grzankach, skrawki warzyw w zupie-krem, resztki owoców w smoothie. Dr Paulina Ihnatowicz poleca też swój patent, czyli sałatki ze wszystkiego, co mamy w lodówce.
Podziel się: oddaj nadmiar jedzenia innym, np. do Jadłodzielni. Pochwal się ugotowaną przez siebie potrawą: poczęstuj bliskich, zanieś porcję przyjaciołom.

Utrwalanie nawyków przez wspólne gotowanie

Zasadę zero-waste i prawidłowo skomponowane menu najłatwiej utrzymać, gdy posiłki przyrządzamy samodzielnie w domu – to możliwe na każdym poziomie kulinarnego zaawansowania. Program Akademia Lubella zachęca do tego młodzież już od dekady, udowadniając, jak wiele radości daje wcielanie się w domowego szefa kuchni. W 10. edycji programu funkcja szefa kuchni nabiera zresztą dodatkowych znaczeń – tym razem programowi przyświeca hasło przewodnie „PrzyGotuj jak w restauracji”, a w materiałach merytorycznych dla szkół wiedza z zakresu żywienia przeplata się z zabawą w kucharzy. Na lekcjach w Akademii Lubella młodzież poznaje zasady komponowania posiłków i rolę składników odżywczych, by na tej bazie, już poza szkołą, podejmować samodzielnie dobre wybory żywieniowe.

Szkoły wciąż mogą zgłaszać się do udziału w Akademii Lubella i korzystać z bezpłatnych materiałów programu do przeprowadzenia zajęć. Dodatkową zachętą jest w konkurs dla chętnych uczestników z wygraną w postaci metamorfozy szkolnej stołówki o wartości 100 tys. zł. Więcej informacji o programie i konkursie znajduje się na stronie www.akademialubella.pl