Ekoempatia,  jak nauczyć dziecko szacunku do roślin i zwierząt

Nauka ekoempatii jest już nieodłącznym elementem edukacji przyrodniczej w klasach I-III, ale z powodzeniem można wprowadzać ją na etapie przedszkolnym. Dla dzieci, z natury ciekawych świata, proekologiczne postawy są często naturalne. Jak wskazują badania, dla wielu 8-latków, czynności takie jak segregowanie śmieci są zupełnie oczywiste – mali respondenci nauczyli się tego w przedszkolu i propagują te zachowania na co dzień.[2] Etap przedszkolny stanowi więc również dobry moment na wprowadzenie maluchów w świat roślin i zwierząt: naukę o ich znaczeniu, potrzebach i ochronie. Wiedzę tę dzieci najskuteczniej nabywają poprzez zabawę, ale też w praktyce, np. wspólnie dbając o przedszkolny ogródek, czy pomagając w opiece nad czworonożnym członkiem rodziny.

W edukacji prowadzonej w duchu ekoempatii nie może zabraknąć wyjaśnienia, czym jest natura. Na początku warto uświadomić dziecku, że zarówno rośliny i zwierzęta, jak też i ono samo, stanowią część świata przyrody, którym rządzą pewne zależności. Maluch wtajemniczony w te procesy, będzie bardziej świadomy i wykazujący się empatią wobec roślin i zwierząt. Dzieci wyposażone w wiedzę o procesach zachodzących w ekosystemie szybciej pojmują, że troszcząc się o los roślin i zwierząt, dbają tak naprawdę o siebie oraz bliskich i naszą wspólną przyszłość. W przedszkolu dzieci powinny uczyć się o tym, że rośliny są nie tylko piękną ozdobą, czy pokarmem ale jednocześnie pomagają oczyszczać powietrze, którym oddychamy i spełniają wiele innych bardzo ważnych funkcji, a zwierzęta odczuwają podobnie jak ludzie. To, co nam wydaje się oczywistością, dla kilkulatka może być znakomitą ciekawostką, którą zapamięta na zawsze.

Przyroda jest dla najmłodszych nie tylko źródłem ciekawostek – to ważny punkt emocjonalnego odniesienia. Pozytywne skojarzenia dzieci ze zwierzętami i naturą stanowią dobrą bazę dla dalszej edukacji proekologicznej, która przynosi najlepsze efekty, gdy prowadzona jest poprzez zabawę w grupie. Skuteczną metodą może być tu np. rysowanie. Chcąc przekazać dziecku wiedzę o bogactwie i złożoności natury, można wspólnie z nim narysować np. las, a w trakcie opowiedzieć o roślinach i zwierzętach, które go zamieszkują, w tym o gatunkach chronionych. Warto sięgnąć po wierszyki lub wierszowane zagadki o zwierzętach, a następnie zastanowić się wspólnie, z jakiego powodu ich bohaterowie są dla nas ważni (np. pszczoły zapylające rośliny i produkujące miód). Świat roślin dziecko najlepiej pozna w praktyce, np. pielęgnując ogródek czy ucząc się rozpoznawać ich gatunki na spacerze. Jako atrakcyjny dodatek można wprowadzić metody typu kalambury (np. dzieci bez słów odpowiadają na pytanie „co to znaczy dbać o rośliny?”) czy wspólne opracowywanie instrukcji podlewania kwiatów.

Troska o rośliny i zwierzęta to niejedyne zagadnienie, poruszane na zajęciach w przedszkolach i szkołach biorących udział w programie „Kubusiowi Przyjaciele Natury”. Każda zgłoszona do programu placówka może korzystać z bezpłatnych materiałów dydaktycznych, opracowanych przez metodyka, psychologa, dietetyka i specjalistę ds. ekologii. Pozwalają one na przeprowadzenie ciekawych zajęć, poświęconych naturze, czystości powietrza, segregowaniu śmieci, oszczędzaniu wody i energii, diecie bogatej w owoce i warzywa oraz aktywności fizycznej. W roku szkolnym 2019/20 program edukacyjny „Kubusiowi Przyjaciele Natury” prowadzony jest po raz 12. Bierze w nim udział 680 tys. przedszkolaków i 320 tys. uczniów klas I-III. Dzięki „Kubusiowym Przyjaciołom Natury” już 5 milionów dzieci w całej Polsce zdobyło wiedzę o tym, jak być odpowiedzialnym i świadomym mieszkańcem Ziemi. Zapisy do nowej edycji programu rozpoczną się jesienią.