Zmiany klimatyczne, a edukacja dzieci – jak wychować proekologiczne pokolenia?

Przekazywanie wiedzy na temat ekologii i uświadamianie dzieci o wpływie naszych działań na środowisko, nie tylko uczy je wrażliwości, ale także odpowiedzialności za wspólne dobro jakim jest Ziemia. Co więcej jest to niezbędne do kształtowania właściwych nawyków, które przełożą się na codzienne przyjazne naturze zachowania. Na rozpoczęcie nauki o proekologicznych postawach i potrzebie ich praktykowania nigdy nie jest za wcześnie. Już w niektórych polskich przedszkolach prowadzone są zajęcia dotyczące tej tematyki, a obowiązkowo w klasach I-III szkoły podstawowej podstawy nauki o ekologii stanowią element edukacji przyrodniczej. Zakres jest wielopłaszczyznowy – obejmuje m.in. przekazywanie wiedzy nt. rozwoju i zachowań roślin oraz zwierząt, informacji o poszczególnych ekosystemach, a także tematy dotyczące postaw proekologicznych w życiu codziennym takich jak segregacja odpadów, oszczędzenie wody i energii oraz konsekwencji tych działań. Dzieci najefektywniej uczą się poprzez obserwację i działanie, wiedzę teoretyczną warto uzupełniać codzienną praktyką. Tym bardziej, że dla wielu maluchów temat ekologii jest ważny i często naturalny – czynności takie jak segregacja śmieci, czy sprzątanie po psie na spacerze traktują jako oczywiste. Sam temat ekologii w klasach I-III stanowi jeden z wielu bloków tematycznych tych zajęć i pozostawia także przestrzeń dla nauczyciela w kwestii doboru dodatkowych zagadnień i narzędzi, dlatego inicjatywy edukacyjne wspierające nauczycieli w przekazywaniu wiedzy z zakresu ekologii cieszą się dużą popularnością wśród pedagogów. Są one nie tylko pomocnym elementem uzupełniającym przekazy podstawy programowej, ale również rozszerzają ją o niezbędną praktykę – poprzez zabawy i angażujące formy zajęć.

Zmiany klimatyczne, których jesteśmy świadkami oprócz bezpośredniego wpływu na stan planety przekładają się także na zmiany w sferze gospodarki, ekonomii, a także oświaty. Coraz więcej mówi się o potrzebie edukacji w zakresie ekologii i rozwoju postaw proekologicznych, które nie tylko są wartością dla przyszłych pokoleń, ale w chwili obecnej są niezbędne i przekładają się na codzienne działania, które realnie wpływają na losy planety. W Europie widoczne są już zachodzące zmiany w zakresie edukacji ekologicznej, a także podejmowane są liczne aktywizujące inicjatywy proekologiczne. Przykładem mogą być tu Włochy, gdzie na początku listopada włoski minister edukacji zapowiedział, że Włochy od 2020 roku, jako pierwszy kraj na świecie wprowadzą obowiązkową edukację na temat zmian klimatycznych i zrównoważonego rozwoju na wszystkich szczeblach edukacji (ok. 33 h rocznie). Również w Polsce coraz liczniej realizowane są akcje i programy informacyjno-edukacyjne mające na celu przybliżenie tematu ekologii wśród najmłodszych dzieci, po to by od wczesnych lat wzmacniać ich świadomość na temat środowiska, a także przekazywać praktyczne wskazówki dotyczące tego jak na co dzień powinni dbać o planetę. Dodatkowym wsparciem w tym zakresie są inicjatywy i programy edukacyjne organizowane przez fundacje, stowarzyszenia czy firmy, które w ramach działań społecznej odpowiedzialności biznesu inwestują w edukację najmłodszych.

Największym ogólnopolskim programem edukacyjnym o tematyce ekologicznej jest program „Kubusiowi Przyjaciele Natury”, skierowany do przedszkolaków, a od 2019 roku również do uczniów klas I-III szkół podstawowych. Działania organizowane są już po raz 12. W programie dotychczas wzięło udział ponad 5 milionów dzieci, a tylko do tegorocznej edycji przystąpiło już milion uczestników (680 tys. przedszkolaków i 320 tys. uczniów z klas 1-3 szkoły podstawowej), które uczą się, jak dbać o naturę. Ogólnopolski zasięg programu umożliwia dzieciom z różnych regionów Polski rozszerzenie swojej wiedzy na temat ekologii, a także wspiera kilkadziesiąt tysięcy nauczycieli zaangażowanych w program w przygotowaniu ciekawych i angażujących zajęć. Uczestniczące w programie przedszkola i szkoły otrzymują bezpłatne materiały edukacyjne ze scenariuszami lekcji, opracowane przez zespół ekspertów: metodyka, psychologa, dietetyka oraz specjalistę ds. ekologii. W ramach programu najmłodsi dowiedzą się: jak dbać o rośliny, zwierzęta i czystość powietrza, jak segregować śmieci, oszczędzać energię oraz wodę, a także, dlaczego warto jeść warzywa i owoce oraz jak aktywnie spędzać czas w zgodzie z naturą.  W projekcie bierze udział co drugie polskie przedszkole (blisko 8 tys. placówek) i co trzecia szkoła podstawowa (prawie 5 tys. placówek). – Pamiętajmy, że dziecko, które od najmłodszych lat uczy się proekologicznych postaw, zarówno dzięki obserwacji rodziców i opiekunów, jak i poprzez własne działanie, wraz z upływem lat staje się coraz bardziej świadomym mieszkańcem Ziemi i ambasadorem przyjaznych naturze zachowań – wrażliwym na jej losy i reagującym na potrzeby zmieniającego się świata. Program organizowany jest od 12 lat, dlatego stał się on już stałym punktem w roku szkolnym wielu nauczycieli, którzy co roku angażują się w propagowanie wiedzy ekologicznej wśród swoich wychowanków – mówi Daniel Karaś, koordynator Programu „Kubusiowi Przyjaciele Natury”.