Nagroda Jamesa Dysona 2020: Urządzenie do samodzielnej diagnostyki raka piersi i materiał wytwarzający energię odnawialną – DWA zwycięskie projekty w międzynarodowym konkursie

23 listopada 2020

Rok 2020 okazał się być rokiem rekordowym dla konkursu o Nagrodę Jamesa Dysona – programu, który do tej pory wsparł finansowo 250 obiecujących projektów młodych inżynierów i naukowców z całego świata. Pomimo wyjątkowych okoliczności, które towarzyszyły nam w tym roku, organizatorzy konkursu zarejestrowali rekordową liczbę zgłoszeń, a jakość projektów była nad wyraz wysoka, co jest dowodem kreatywności młodych wynalazców. Dwojgu zwycięzców, z których każdy otrzyma nagrodę w wysokości 30 tysięcy funtów, udało się rozwiązać poważne problemy na skalę światową: niedostępność badań przesiewowych w kierunku raka piersi oraz niedostatek zrównoważonych metod skutecznego wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych. W marcu przyszłego roku konkurs o Nagrodę Jamesa Dysona ruszy także w Polsce.

Zwycięskie projekty:

The Blue Box – laureat Nagrody Jamesa Dysona 2020 w kategorii międzynarodowej. Autorką projektu jest 23-letnia Judit Giró Benet. Blue Box to nowa technologia umożliwiająca wykrywanie raka piersi w warunkach domowych na podstawie próbki moczu.

AuREUS System Technology – pierwszy w historii laureat Nagrody Jamesa Dysona 2020 w kategorii „Zrównoważony Rozwój”. Autorem projektu jest 27-letni Carvey Ehren Maigue. AuREUS to nowy rodzaj materiału, który przetwarza światło słoneczne w energię odnawialną. W procesie produkcji materiału wykorzystuje się odpady roślinne.

Wyróżnione projekty:

The Tyre Collective – urządzenie wyłapujące cząsteczki gumy, które powstają w wyniku zużywania się opon samochodów. Zebrane w ten sposób cząsteczki nadają się do ponownego wykorzystania. Urządzenie zostało zaprojektowane przez grupę studentów z Imperial College London i Royal College of Art w Wielkiej Brytanii.

Scope – nowy typ obiektywu. Dzięki wykorzystaniu technologii ciekłokrystalicznej obiektyw pozwala uzyskać bezstratny zoom. Autorem projektu jest grupa studentów kanadyjskiego Uniwersytetu w Waterloo.

Inżynierowie, naukowcy i projektanci, którzy biorą udział w konkursie o Nagrodę Jamesa Dysona, są dowodem na to, że młodzi ludzie nie tylko chcą, ale i potrafią zmieniać świat. Trafia do nas coraz więcej innowacyjnych projektów związanych z medycyną i zrównoważonym rozwojem. Wybranie tylko jednego z tych jakże ważnych obszarów wydało się nam krzywdzące, dlatego w tym roku postanowiliśmy przyznać dwie główne nagrody i wesprzeć w ten sposób dwa równie wartościowe wynalazki. Judit i Carvey to niesamowite osoby, które dokonały znaczących przełomów – mam nadzieję, że Nagroda Jamesa Dysona otworzy im drogę do przyszłych sukcesów"

- Sir James Dyson wypowiedział się o tegorocznej edycji konkursu.

Zwycięski projekt w kategorii międzynarodowej – The Blue Box autorstwa Judit Giró Benet

Blue Box_zwycieski projekt w kategorii międzynarodowej.jpg

Problem

Inspiracją do powstania projektu, który zdobył tegoroczną Nagrodę Jamesa Dysona w kategorii międzynarodowej, było zdiagnozowanie raka piersi u matki wynalazczyni. Judit uświadomiła sobie wtedy, że świat potrzebuje mniej inwazyjnych i łatwiej dostępnych metod wykrywania raka piersi. Obecnie, aby wziąć udział w badaniu przesiewowym, kobieta musi udać się do szpitala lub innej placówki medycznej, a tam poddać się inwazyjnej, niekiedy bolesnej, a często i kosztownej procedurze. Szacuje się, że 40% kobiet rezygnuje z badań mammograficznych, wskutek czego jeden na trzy przypadki raka piersi jest wykrywany w późnej fazie rozwoju nowotworu, gdy szanse na wyleczenie są już niższe[1].

Rozwiązanie

Urządzenie biomedyczne Blue Box, zaprojektowane przez Judit Giró Benet z Tarragony w Hiszpanii, umożliwia diagnozowanie raka piersi w domowych warunkach. Technologia wykorzystuje algorytm AI do wykrywania wczesnych objawów raka piersi na podstawie próbki moczu. Dzięki niej kobiety mogą zatroszczyć się o swoje zdrowie w niekonwencjonalny sposób, tj. regularnie wykonując w swoim własnym domu nieinwazyjne, bezbolesne testy, które nie wykorzystują szkodliwego promieniowania i są stosunkowo tanie.

Urządzenie przeprowadza analizę chemiczną próbek moczu, a jej wyniki przesyła do chmury. Następnie oparty na sztucznej inteligencji algorytm sprawdza, czy w próbkach nie występują określone metabolity, dzięki czemu już po chwili może postawić diagnozę. Urządzenie jest zsynchronizowane z aplikacją mobilną, która odpowiada za komunikację z użytkowniczką, a w przypadku pozytywnego wyniku testu, czyli w sytuacji wykrycia nowotworu, umożliwia jej natychmiastowe skontaktowanie się z lekarzem.

Następne kilka lat ma dla Judit kluczowe znaczenie. Jej zespół na Uniwersytecie Kalifornijskim w Irvine zbliża się do zakończenia prac nad prototypem i oprogramowaniem do analizy danych, a gdy to nastąpi, rozpoczną się badania z udziałem ludzi i badania kliniczne, którym będą towarzyszyć ważne zgłoszenia patentowe.

Blue Box może sprawić, że diagnostyka raka piersi stanie się częścią codziennego życia. Urządzenie może przyczynić się do zmienienia naszej strategii walki z tym nowotworem i uchronić wiele kobiet przed zbyt późną diagnozą. Dzień, w którym James Dyson poinformował mnie, że zwyciężyłam w kategorii międzynarodowej, był prawdziwym punktem zwrotnym, ponieważ dzięki pieniądzom z nagrody będę mogła zgłosić więcej patentów, a także przyspieszyć badania i prace nad oprogramowaniem, które prowadzę na Uniwersytecie Kalifornijskim w Irvine. Ale co najważniejsze, usłyszałam od niego, że wierzy w mój projekt, a to dało mi pewność siebie, której potrzebuję w tym kluczowym momencie”

- Judit wspomina swoją reakcję na wiadomość o wygranej.

Niestety z własnego doświadczenia wiem, jak przerażające są skutki raka. Jako naukowcy i inżynierowie powinniśmy zrobić, co w naszej mocy, by pokonać tę okropną chorobę. Judit łączy rozwiązania sprzętowe, oprogramowanie i technologię AI w godny podziwu sposób, tworząc dobrze zaprojektowany produkt, dzięki któremu diagnostyka raka może stać się częścią naszej codzienności. Wgląd w dane, które Blue Box pozyskuje i gromadzi w chmurze, może umożliwić bardziej skuteczne leczenie i poszerzyć naszą wiedzę na temat nowotworów. Judit zasługuje na każdy rodzaj wsparcia, który pomoże jej w przedarciu się przez nad wyraz skomplikowany system regulacji prawnych dotyczących wprowadzania produktów medycznych na rynek”

- taki słowami James Dyson, założyciel firmy Dyson i jej główny inżynier, skomentował zwycięski projekt.

Według danych amerykańskiej agencji Centers for Disease Control and Prevention 40% kobiet nie poddaje się badaniom mammograficznym, wskutek czego jeden na trzy przypadki raka piersi jest wykrywany w późnej fazie rozwoju nowotworu, gdy szanse na wyleczenie są już niższe. Spośród tych kobiet 41% twierdzi, że nie chodzi na badania mammograficzne, ponieważ są one bolesne[2].
Breast Cancer Now, wiodąca brytyjska organizacja charytatywna zajmująca się rakiem piersi, ostrzega, że z powodu pandemii COVID-19 prawie milion kobiet nie wzięło udziału w prowadzonych przez brytyjską służbę zdrowia badaniach przesiewowych, które potencjalnie mogłyby uratować im życie[3].
Organizacja American Cancer Society przewiduje, że w 2020 roku rak piersi będzie stanowił 30% wszystkich przypadków nowotworów złośliwych diagnozowanych w USA[4].

Zwycięski projekt w kategorii „Zrównoważony Rozwój” – AuREUS System Technology autorstwa Carveya Ehrena Maigue’a

Problem

Wiele odnawialnych źródeł energii pracuje w sposób nieciągły – energia wiatrowa i słoneczna może być pozyskiwana jedynie w ściśle określonych warunkach środowiskowych. Tradycyjne panele słoneczne pochłaniają światło widzialne i przetwarzają je w energię odnawialną, co jest możliwe tylko wtedy, gdy są zwrócone w stronę słońca. Obecnie farmy fotowoltaiczne buduje się wyłącznie w poziomie, nigdy w pionie, często zajmując ważne grunty rolne i uniemożliwiając uprawę roślin. Tymczasem mamy do dyspozycji mnóstwo okien i innych powierzchni, które mogłyby zostać wykorzystane do wytwarzania energii.

Rozwiązanie

Pierwszy w historii laureat Nagrody Jamesa Dysona w kategorii „Zrównoważony Rozwój” stawił czoła wyzwaniu, jakim jest bardziej efektywne wytwarzanie energii odnawialnej, a do produkcji swojego wynalazku wykorzystał ponownie odpady.

AuREUS, projekt opracowany przez Carveya Ehrena Maigue’a z Uniwersytetu Mapúa w Manili (Filipiny), to nowy typ materiału, który można przymocować do istniejącej struktury lub powierzchni. Materiał absorbuje promieniowanie UV i przekształca je w światło widzialne, dzięki czemu może wytwarzać energię elektryczną w sposób, który wykracza poza możliwości tradycyjnych paneli słonecznych. Wynalazek Carveya produkuje energię niezależnie od tego, czy jest słonecznie czy pochmurnie, ponieważ zawarte w nim cząsteczki pochłaniają promieniowanie UV, a pozyskaną w ten sposób energię emitują w postaci światła widzialnego, które może zostać przekształcone w energię elektryczną. Technologia AuREUS ma potencjał, by przekształcać w energię odnawialną więcej energii słonecznej niż konwencjonalne panele słoneczne. Co więcej, działa ona także wtedy, gdy nie znajduje się w bezpośrednim świetle słońca. Obecne badania wskazują, że materiał może produkować energię elektryczną przez 48% czasu, co jest znaczącą różnicą w porównaniu z 10–25% w przypadku konwencjonalnych ogniw fotowoltaicznych[5][6].

Filipiny padają ofiarą ekstremalnych zjawisk pogodowych, w wyniku których rolnicy mogą stracić dużą część swoich plonów. Nie chcąc, by rośliny zostawały na polach i gniły, Carvey spróbował wykorzystać je do pozyskania substratu na potrzeby swojego projektu. Po przetestowaniu prawie 80 różnych gatunków roślin z lokalnych upraw Carvey znalazł dziewięć takich, które wykazują duży potencjał do długotrwałego stosowania. Pozyskana z tych roślin substancja została wkomponowana w materiał, który okazał się trwały, przezroczysty i elastyczny. Obecnie Carvey bada, w jaki sposób mógłby rozwinąć swoją technologię tak, aby dało się ją wykorzystywać nie tylko na oknach i ścianach budynków, ale także np. tkaninach czy elementach samochodów, łodzi i samolotów.

W projekcie AuREUS imponujące jest to, że zostały w nim wykorzystane ponownie odpady roślinne, jednak jeszcze bardziej imponuje mi upór i determinacja Carveya. Po tym, jak nie udało mu się przejść przez krajowy etap naszego konkursu w 2018 roku, Carvey nie zniechęcił się, tylko wziął się w garść i dalej pracował nad swoim projektem. Ta wytrwałość ogromnie mu się przyda, i to szczególnie teraz, gdy wkracza na długą drogę do komercjalizacji swojego produktu. Życzę mu wszelkich sukcesów, ponieważ sam jestem rolnikiem i od zawsze miałem mieszane uczucia co do tego, że urodzajne grunty rolne są zajmowane przez elektrownie fotowoltaiczne. Wynalazek Carveya w przekonujący sposób pokazuje, że można pozyskiwać czystą energię, wykorzystując istniejące już powierzchnie i konstrukcje w miastach, jak na przykład okna”

- mówi James Dyson, założyciel firmy Dyson i jej główny inżynier.

Wytrwałość

Carvey po raz pierwszy zgłosił swój projekt do konkursu o Nagrodę Jamesa Dysona w 2018 roku, jednak wówczas nie udało mu się przejść do finału. Jego technologia mogła być wtedy mocowana jedynie do okien, a substratem reakcji był związek pochodzenia syntetycznego. Po dwóch latach poświęconych dalszym badaniom i pracom rozwojowym nad możliwościami wykorzystania odpadów z upraw rolnych wynalazek Carveya zdobył pierwszą w historii Nagrodę Jamesa Dysona w kategorii „Zrównoważony Rozwój”. Wytrwałość Carveya w ulepszaniu swojego projektu i wyciąganiu wniosków z niepowodzeń odzwierciedla wyznawany przez Jamesa Dysona etos wynalazcy, na którym opiera się model projektowania promowany przez firmę Dyson.

Zdobycie Nagrody Jamesa Dysona jest dla mnie zarazem początkiem i końcem. Z jednej strony wraz z tym wydarzeniem zakończył się wieloletni okres wypełniony wątpliwościami dotyczącymi tego, czy mój projekt zyska znaczenie o zasięgu globalnym. Z drugiej strony moje zwycięstwo wyznacza początek nowej podróży, której celem będzie wprowadzenie mojego wynalazku na rynek. Chcę stworzyć nową formę pozyskiwania energii odnawialnej – formę wykorzystującą naturalne surowce i bliską życiu ludzi, która będzie wytyczać nowe drogi rozwoju i przybliżać nas do zrównoważonej przyszłości opartej na odnawialnych zasobach"

- powiedział Carvey po rozmowie z Jamesem Dysonem.

Według Międzynarodowej Agencji Energetycznej światowe zapotrzebowanie na energię jest nadal w ponad 81% pokrywane przez paliwa kopalne[7].
Szacuje się, że jeśli będziemy w dalszym ciągu spalać paliwa kopalne w obecnym tempie, światowe zasoby ropy i gazu wyczerpią się do 2060 roku. Naszym priorytetem powinno być zwiększanie dostępności i wydajności ekologicznych, odnawialnych źródeł energii[8].
Panele słoneczne przetwarzają w energię użytkową 15–22% energii słonecznej. Ich wydajność zależy od ich lokalizacji, kierunku, w którym są zwrócone, a także warunków pogodowych[9].

Wyróżnienia w kategorii międzynarodowej

Scope – Ishan Mishra, Holden Beggs, Zhen Le Cao, Fernando J. Pena Cantu i Alisha Bhanji z kanadyjskiego Uniwersytetu w Waterloo.

Problem: Aparaty w smartfonach nie potrafią robić dobrej jakości zdjęć z powiększeniem obrazu (zoomem), ponieważ ich obiektywy nie korzystają z funkcji zoomu optycznego, która jest dostępna w zwykłych aparatach.

Rozwiązanie: Technologia Scope wykorzystuje ciekłe kryształy zamknięte w obiektywie. Przykładając do tych kryształów odpowiednie napięcia, można dynamicznie kształtować czoło fali optycznej, co umożliwia bezstratny zoom bez fizycznego ruchu samego obiektywu.

The Tyre Collective – Siobhan Anderson, Hanson Cheng, M. Deepak Mallaya i Hugo Richardson, którzy realizują studia magisterskie na kierunku Innovation Design Engineering na Imperial College London i Royal College of Art w Wielkiej Brytanii.

Problem: Opony bezustannie się zużywają: za każdym razem, gdy jakiś pojazd hamuje, przyspiesza lub skręca, z jego opon odrywają się drobne cząsteczki gumy. W samej Europie powstaje co roku pół miliona ton takich cząsteczek[10]. Są one tak małe i lekkie, że mogą unosić się w powietrzu i negatywnie wpływać na nasze zdrowie. Stanowią one aż do 50% pyłów PM2.5 pochodzących z transportu drogowego, a w 2030 roku będą stanowić 10% wszystkich zanieczyszczeń PM2.5. Jeszcze większe ilości tych cząsteczek trafiają do rzek i oceanów, skąd mogą się przedostawać do łańcucha pokarmowego[11].

Rozwiązanie: Celem projektu Tyre Collective jest ograniczenie ilości tych niewidzialnych zanieczyszczeń poprzez wyłapywanie cząsteczek gumy z opon u samego źródła. Opracowane przez zespół urządzenie przymocowuje się do koła pojazdu. Urządzenie wykorzystuje oddziaływanie elektrostatyczne i różnego rodzaju przepływy powietrza wokół kręcącego się koła do wyłapywania odrywających się od opony cząsteczek. Zebrane cząsteczki mogą zostać wykorzystane ponownie do produkcji nowych opon lub innych materiałów (np. tuszu).

--KONIEC ARTYKUŁU--

Informacje dla redaktorów

Nagroda Jamesa Dysona to jedno z wielu zainicjowanych przez sir Jamesa Dysona działań mających na celu pokazanie, że wynalazcy i inżynierowie mogą zmieniać świat. Instytut Inżynierii i Technologii Dyson, Fundacja Jamesa Dysona i Nagroda Jamesa Dysona zachęcają młodych inżynierów do tego, by wykorzystywali swoją wiedzę w praktyce i szukali nowych sposobów na poprawienie jakości naszego życia za pomocą technologii. Pierwsza edycja konkursu o Nagrodę Jamesa Dysona odbyła się w 2005 roku – od tego czasu James Dyson przeznaczył ponad 100 milionów funtów na wspieranie przełomowych projektów dotyczących edukacji i innych szczytnych celów. Wsparcie w postaci nagród pieniężnych otrzymali już autorzy niemal 250 wynalazków.

The Blue Box – projekt Judit Giró Benet

Judit jest 23-letnią absolwentką inżynierii biomedycznej na Uniwersytecie w Barcelonie i świeżo upieczonym magistrem systemów cyberfizycznych na Uniwersytecie Kalifornijskim w Irvine. Prace nad pierwszym prototypem Blue Box rozpoczęła w październiku 2017 roku, będąc na ostatnim roku studiów w Barcelonie. Od jednego z profesorów Judit usłyszała historię o psie, któremu udało się wykryć raka płuc u swojego właściciela na podstawie zapachu jego oddechu. Historia ta zmotywowała ją do wykorzystania swojej wiedzy specjalistycznej w praktyce. Spróbowała odtworzyć węch psa przy pomocy czujników i mikroprocesora Arduino – stworzyła coś w rodzaju elektronicznego nosa. Prowadzone przez Judit badania nad biomarkerami raka piersi są bardzo obiecujące. Obecnie wynalazczyni zajmuje się patentowaniem związków wykrywanych przez Blue Box w próbkach moczu. Jej projekt opiera się przede wszystkim na rozwiązaniach inżynieryjnych, a dopiero w następnej kolejności na medycynie eksperymentalnej. Rozwinięte przez Judit oprogramowanie imituje węch psa, o którego przydatności laureatka nagrody przekonała się podczas studiów.

Choć projekt nazywa się Blue Box (pl. „niebieskie pudełko”), obecne prototypy, które można zobaczyć na zdjęciach i filmach, nie są jeszcze pomalowane na niebiesko.

AuREUS System Technology – projekt Carveya Ehrena Maigue’a

Carvey ma 27 lat i studiuje elektrotechnikę na Uniwersytecie Mapúa na Filipinach. W ciągu ostatnich dziesięciu lat Carvey nie tylko studiował, ale także korzystał z urlopów dziekańskich, podczas których pomagał innym inżynierom w pracach nad ich projektami, zarabiając w ten sposób na swoje studia. Teraz skupia się na swoim własnym projekcie: technologii AuREUS, czyli nowym rodzaju materiału, który można przymocowywać do różnych powierzchni i za jego pomocą wytwarzać odnawialną energię z promieniowania UV. Do wyprodukowania tego materiału Carvey wykorzystał m.in. odpady roślinne. Źródłem jego inspiracji były różnorakie spostrzeżenia i doświadczenia. Pewnego razu w barze Carvey zauważył, że szklanki z napojami świecą się w czarnym świetle. Zaczął też zwracać większą uwagę na to, że szkła w jego okularach przyciemniają się nawet wtedy, gdy nie świeci słońce. Poza tym zastanawiał się nad tym, jak działa zorza polarna. Wszechobecność promieniowania UV wzbudziła ciekawość Carveya – postanowił zgłębić temat i zbadać, w jaki sposób można by to promieniowanie wykorzystać. Carvey chce opatentować swój projekt jeszcze przed końcem bieżącego roku. Zgłosiło się już do niego kilka młodych przedsiębiorstw zajmujących się przetwarzaniem odpadów i przemysłem rolnym.

O konkursie

W skrócie
Stwórz projekt, który rozwiąże jakiś problem. Punktem wyjścia może być coś irytującego, z czym borykamy się na co dzień, lub też problem na skalę światową. Ważne jest to, by rozwiązanie problemu było skuteczne i dobrze przemyślane. W odróżnieniu od innych tego typu programów uczestnicy konkursu zachowują pełne prawa autorskie do swojego projektu.

Przebieg
Najpierw zgłoszone projekty są oceniane na poziomie krajowym przez niezależne jury. Niektóre z nich przechodzą dalej do etapu międzynarodowego. Następnie zespół złożony z inżynierów zatrudnionych przez firmę Dyson wybiera 20 projektów, które przejdą do ścisłego finału. Z tych 20 projektów sir James Dyson wybiera zwycięski projekt i projekty wyróżnione w kategorii międzynarodowej, a także zwycięski projekt w nowej kategorii „Zrównoważony Rozwój”.

Nagrody

Autor projektu, który zwycięży w kategorii międzynarodowej, otrzymuje nagrodę w wysokości 30 tysięcy funtów, a jego uczelnia otrzymuje dodatkowe 5 tysięcy funtów.
Autor projektu, który zwycięży w kategorii „Zrównoważony Rozwój”, otrzymuje nagrodę w wysokości 30 tysięcy funtów.
Autorzy dwóch wyróżnionych projektów w kategorii międzynarodowej otrzymują po 5 tysięcy funtów.
Autorzy projektów, które zwyciężą na poziomie krajowym, otrzymują po 2 tysiące funtów.

Nagroda w kategorii „Zrównoważony Rozwój”
W 2020 roku do konkursu została wprowadzona nowa, dodatkowa nagroda, która ma uhonorować wysiłki na rzecz zrównoważonego rozwoju. Laureat nagrody w kategorii „Zrównoważony Rozwój” jest wybierany przez sir Jamesa Dysona z 20 projektów, które przejdą do ścisłego finału. Szanse na takie wyróżnienie mają wynalazcy, których projekt w jakiś sposób realizuje ideę zrównoważonego rozwoju. Może tu chodzić o rodzaj wykorzystanych materiałów, proces projektowania, metody produkcji, a nawet sam problem, który zostanie rozwiązany przez wynalazek.

Jak zgłosić swój projekt

Kandydaci zgłaszają swoje projekty za pomocą formularza internetowego zamieszczonego na stronie Nagrody Jamesa Dysona. Zgłoszenia do następnej edycji konkursu ruszą w marcu 2021 roku – dokładna data nie jest jeszcze znana.

Uczestnicy powinni w krótki sposób wyjaśnić, jak działa ich wynalazek i jak przebiegał proces jego rozwoju. Najlepsze zgłoszenia to takie, które rozwiązują rzeczywisty problem, są jasno objaśnione, opisują krok po kroku przebieg prac nad projektem, zawierają dowody na istnienie fizycznego prototypu i są uzupełnione zdjęciami oraz krótkim filmem.

[1] Feldstein, A.C., Perrin, N., Rosales, A.G., Schneider, J., Rix, M.M. i Glasgow, R.E., „Patient barriers to mammography identified during a reminder program”, Journal of Women's Health, 20(3), 2011, s. 421–428.

[2] Feldstein, A.C., Perrin, N., Rosales, A.G., Schneider, J., Rix, M.M. i Glasgow, R.E., „Patient barriers to mammography identified during a reminder program”, Journal of Women's Health, 20(3), 2011, s. 421–428.

[3] Breast Cancer Now. https://breastcancernow.org/about-us/media/press-releases/almost-one-million-women-in-uk-miss-vital-breast-screening-due-covid-19

[4] American Cancer Society. https://www.nationalbreastcancer.org/wp-content/uploads/2020-Breast-Cancer-Stats.pdf

[5] Renewable Energy Focus. http://www.renewableenergyfocus.com/view/8359/wind-and-solar-power-cost-sensitive-to-load-factors/#:~:text=For%20solar%20photovoltaic%20(PV)%2C,electricity%20are%20US%24600%2FMWh

[6] Statista. https://www.statista.com/statistics/555697/solar-electricity-load-factor-uk/

[7] Międzynarodowa Agencja Energetyczna. https://www.iea.org/reports/world-energy-balances-overview

[8] Ecotricity. https://www.ecotricity.co.uk/our-green-energy/energy-independence/the-end-of-fossil-fuels

[9] Green Match. https://www.greenmatch.co.uk/blog/2014/11/how-efficient-are-solar-panels

[10] Kole, Pieter Jan, i in., „Wear and Tear of Tyres: A Stealthy Source of Microplastics in the Environment”, International Journal of Environmental Research and Public Health, tom 14, nr 10, 2017, s. 1265. DOI:10.3390/ijerph14101265

[11] Raport brytyjskiego Departamentu Środowiska, Żywności i Rolnictwa (DEFRA). „Air Quality: Brake, Tyre and Road Surface Wear - Call for Evidence.” GOV.UK, dostęp: 10 lipca 2019

Elżbieta Mindak

Senior Account Executive PR Hub

+48 501 784 063