Istnieje przekonanie, że 100% sok owocowy, ze względu na obecność cukrów prostych i stosunkowo niewielką zawartość błonnika, a także płynną konsystencję, może mieć negatywny wpływ na kontrolę stężenia glukozy w surowicy krwi i na masę ciała. Poglądy te jednak opierają się raczej na potocznych opiniach niż na solidnych dowodach naukowych. W rzeczywistości jest wręcz przeciwnie – spożycie soku owocowego ma korzystny wpływ na wybrane parametry metaboliczne i utrzymanie prawidłowej masy ciała.
Soki to produkty o wysokiej gęstości odżywczej, co oznacza, że na każde 100 ml przypada ok. 20 mg witamin i mikroelementów. Soki zawierają szereg aktywnych biologicznie składników, a ich wartość odżywcza jest zbliżona do wartości odżywczej owoców, z których powstały. Mimo to soki owocowe są często uznawane za produkty niekorzystne dla zdrowia, głównie ze względu na zawartość cukrów. Jak soki wpływają na glikemię? Czy powodują jej wzrost? Czy mogą przyczyniać się do rozwoju otyłości? Poprosiliśmy o odpowiedź ekspertów.
Soki a otyłość
Naukowcy doszli do wniosku, że spożywanie soku pomarańczowego w ramach diety o obniżonej kaloryczności, nie hamuje utraty masy ciała. Może za to znacznie poprawiać wrażliwość na insulinę, profil lipidowy i zmniejsza ryzyko wystąpienia ewentualnego stanu zapalnego w organizmie, w porównaniu do wyników tych parametrów u osób, które nie włączały do diety soku pomarańczowego*.
*Ribeiro C et al. (2017) Orange juice allied to a reduced-calorie diet results in weight loss and ameliorates obesity-related biomarkers: A randomized controlled trial. Nutrition 38: 13–19. Dostępne tutaj: http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0899-9007(17)30004-7
Soki owocowe mogą pomagać też dzieciom w utrzymaniu prawidłowej masy ciała. Wbrew niektórym opiniom soki owocowe nie zwiększają ryzyka otyłości u dzieci. Przegląd badań dotyczący soków owocowych i ich wpływu na masę ciała u dzieci nie potwierdza związku pomiędzy spożywaniem 100% soków owocowych a otyłością u dzieci. Na przykład w jednym z przeglądów autorzy przeanalizowali 7 badań obserwacyjnych w grupach dzieci i młodzieży w wieku od 2 do 18 lat, dotyczących spożycia soku pomarańczowego i jego wpływu na parametry antropometryczne. W żadnym z badań nie zaobserwowano wpływu spożycia soku na zmianę parametrów antropometrycznych u dzieci, jedno badanie wskazało na nieznacznie zwiększone ryzyko otyłości przy największej ilości spożycia soku przez małe dzieci**, mówi dr Agnieszka Kozioł-Kozakowska dietetyk, Adiunkt w Klinice Pediatrii, Gastroenterologii i Żywienia UJ Collegium Medicum.
**O’Neil, C. E., Nicklas, T. A., Rampersaud, G. C. and Fulgoni, V. L., 3rd (2011). One hundred percent orange juice consumption is associated with better diet quality, improved nutrient adequacy, and no increased risk for overweight/obesity in children. Nutr. Res. 31:673–682.
Wpływ soku w kontekście kontroli glikemii i efektu metabolicznego pozytywnie ocenia również prof. zw. dr. hab. med. Wojciech Cichy em. Kierownik I Katedry Pediatrii i Kliniki Gastroenterologii Dziecięcej i Chorób Metabolicznych UM w Poznaniu, Wydział Medyczny PWSZ w Kaliszu: W ujęciu całościowym, dostępne dowody wyraźnie wskazują, że 100% soki owocowe nie mają negatywnego wpływu na homeostazę glukozy i insuliny, ani też nie przyczyniają się do rozwoju cukrzycy typu 2. Wynika to prawdopodobnie z faktu, że 100% soki owocowe mają niski IG i zawierają znaczne ilości składników bioaktywnych, takich jak flawanony, które wykazują działanie obniżające poziom lipidów i wrażliwość na insulinę, a ponadto obniżają ciśnienie i mają działanie przeciwzapalne. Czynnik ten może także tłumaczyć występujące u osób zdrowych różnice w zakresie wpływu na ryzyko metaboliczne poziomów glikemii, zaobserwowane pomiędzy sokiem pomarańczowym 100% a napojami słodzonymi cukrem, zawierającymi analogiczną dawkę cukru i energii.
Co ważne, sok owocowy, zgodnie z przepisami prawa polskiego i europejskiego, nigdy nie zawiera cukru dodanego. Zawiera sacharozę, glukozę i fruktozę w ilości odpowiadającej zawartości w owocach, z których sok został pozyskany. W jednej szklance soku pomarańczowego znajduje się ok. 4,5 g fruktozy. Należy pamiętać, że spożycie cukrów prostych z soków w stosunku do pozostałych źródeł cukrów jest na tyle niewielkie, że nie ma przełożenia na negatywny efekt zdrowotny.
WNIOSKI
Wyniki badań sugerują, że spożycie 100% soku owocowego, szczególnie soku pomarańczowego:
- Nie wpływa na poziom glukozy i insuliny we krwi oraz nie wiąże się z ryzykiem rozwoju CT2;
- Zmniejsza poziom cholesterolu całkowitego i LDL-C oraz zwiększa stężenie cholesterolu HDL;
- Jest źródłem hesperydyny oraz szeregu polifenoli i witamin, które wykazują działanie antyoksydacyjnie;
- Nie wpływa na skład ciała u osób dorosłych i przyrost masy ciała u dzieci, nawet w przypadku spożycia przez osoby dorosłe z nadwagą z dietą o obniżonej kaloryczności lub bez niej.
Wyniki badań sugerują, że spożycie 100% soku owocowego, szczególnie soku pomarańczowego:
- Nie wpływa na poziom glukozy i insuliny we krwi oraz nie wiąże się z ryzykiem rozwoju CT2;
- Zmniejsza poziom cholesterolu całkowitego i LDL-C oraz zwiększa stężenie cholesterolu HDL;
- Jest źródłem hesperydyny oraz szeregu polifenoli i witamin, które wykazują działanie antyoksydacyjnie;
- Nie wpływa na skład ciała u osób dorosłych i przyrost masy ciała u dzieci, nawet w przypadku spożycia przez osoby dorosłe z nadwagą z dietą o obniżonej kaloryczności lub bez niej.
Zastrzeżenie: Dołożono wszelkich starań w zakresie weryfikacji powyższych informacji i dbałości o ich rzetelność. Informacje kierowane są do specjalistów z dziedziny zdrowia i nie mają charakteru komercyjnego. Nie są przeznaczone bezpośrednio dla konsumentów. AIJN, Europejskie Stowarzyszenie Soków Owocowych nie ponosi żadnej odpowiedzialności, jeśli informacje te zostaną wykorzystane lub przedstawione w celach promocyjnych lub handlowych.
